Αν βρεθείς κάποια μέρα σε μια παιδική χαρά και έχεις λίγο χρόνο, κάθισε για 10 λεπτά σε ένα παγκάκι κι απλά παρατήρησε… Δεν έχει σημασία αν έχεις παιδιά ή όχι, γιατί εκεί θα μπορέσεις να διακρίνεις εύκολα τους ανθρώπους που συναντάς γύρω σου και αυτούς που θα συναντήσεις σε μερικά χρόνια. Εύκολα θα το διακρίνεις με μια προϋπόθεση όμως, να θεωρείς τα παιδιά ολόκληρους ανθρώπους… με αξιοπρέπεια, με ανάγκες και αισθήματα. Αν θεωρείς ότι “παιδιά είναι δεν καταλαβαίνουν” ή αν θεωρείς ότι “παιδιά είναι και δεν ξέρουν”… δε θα καταλάβεις μάλλον τίποτα. Ή για να το πω καλύτερα, θα επιλέξεις να μην καταλάβεις (συνειδητά ή ασυνείδητα).
Σε κάποια παιδική χαρά βρίσκεται μια όμορφη Κατερίνα γύρω στα 3 που την πήγε εκεί ο μπαμπάς για να παίξει. Ο μπαμπάς είναι συμπαθής και ευγενικός με όλους μας και φαίνεται να αγαπά την Κατερίνα. Η Κατερίνα ξεκινά να τρέξει (γιατί τα παιδιά τρέχουν) αλλά ο μπαμπάς φωνάζει να μην τρέχει, θα πέσει.. και η Κατερίνα σταματά, αλλά μετά από λίγο η φύση της την οδηγεί να τρέξει πάλι…. και συγκρούεται με ένα ποδηλατάκι, πέφτει αλλά δεν κλαίει. Ο μπαμπάς σηκώνεται από το παγκάκι και χωρίς να την πλησιάσει της λέει ότι αυτή φταίει (η πραγματικότητα είναι ότι κανείς δεν έφταιγε, απλά ήταν ένα ατύχημα, αλλά και να έφταιγε τι σημασία θα είχε;), ότι καλά να πάθει, ότι δεν πρόσεχε… και η Κατερίνα τώρα βάζει τα κλάματα, μόνη της όρθια και όλοι γύρω γύρω την κοιτάνε σιωπηλά.. Ο μπαμπάς της ζητά να μην κλαίει γιατί έφταιγε (τι σκληρό να ζητάς από κάποιον να πάψει να κλαίει, ακόμα κι αν φταίει), πάντα από απόσταση. Ευτυχώς, βέβαια, τα παιδιά ξεχνάνε (;) γρήγορα και συνεχίζουν το παιχνίδι, οπότε πάει η Κατερίνα να ανεβεί στην τσουλήθρα ανάποδα όπως η φίλη της.. αλλά ο μπαμπάς της λέει ότι δεν μπορεί, να πάει από τη σκάλα. Η μικρή κάνει ακόμα μια προσπάθεια ξέπνοη και τα παρατά και ο μπαμπάς επιβεβαιώνεται λέγοντας “είδες που στα λεγα, ότι δεν μπορείς, ότι είσαι μικρή ακόμα;”
Μετά η Κατερίνα πάει να παίξει με μια μπάλα την οποία ρίχνει μακριά, όμως ο μπαμπάς επεμβαίνει ότι δεν τη ρίχνει σωστά, δεν παίζει καλά, ότι πρέπει να προσέχει και τώρα την πλησιάζει για να της πει να μην στέκεται εκεί που στέκεται γιατί μπορεί να πέσει πάλι (μα στέκεται στη μέση της παιδικής χαράς, δε γίνεται να πέσει αν δε λιποθυμήσει) και τη “σέρνει τρυφερά” μισή παλάμη πιο μπροστά… Η Κατερίνα δεν μπορεί να καταλάβει διανοητικά ακριβώς τα λόγια του μπαμπά (ο εγκέφαλος δεν είναι ώριμος ακόμα), μπορεί όμως να καταλάβει ότι είναι ανίκανη ακόμα και να σταθεί κάπου όρθια, μπορεί να καταλάβει ότι αν της συμβεί κάτι κακό έχει η ίδια την ευθύνη και δεν έχει δικαίωμα ούτε να κλάψει.
Η Κατερίνα μπορεί να νιώσει τη ντροπή και την εγκατάλειψη και σίγουρα δε μπορεί να αντιμετωπίσει τον μπαμπά, γιατί την αγαπά και γιατί αυτός είναι ο προστάτης της, άρα δε γίνεται να κάνει λάθος, γιατί αν κάνει λάθος αυτός πώς θα την προστατεύει; Κι έτσι η Κατερίνα θα πιστέψει ακριβώς όλα αυτά που της μετέδωσε ο μπαμπάς μέσα από αυτή την ασφυκτική στοργή.
Αυτή η Κατερίνα αύριο θα βρει μια δουλειά που θα τη θεωρούν όλοι και η ίδια ακόμα ασήμαντη “γιατί δεν έχει τσαγανό”, μπορεί να δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση αλλά θα ψάχνει να βρει τι λάθος έκανε και τι δικαίωμα έδωσε η ίδια, θα έχει έναν άντρα που θα τη μειώνει και αυτή θα το μεταφράζει σε αγάπη. Και το χειρότερο είναι ότι πολύ πιθανόν αυτή η Κατερίνα θα φερθεί με τον ίδιο τρόπο σε μια άλλη παιδική χαρά μερικές δεκαετίες αργότερα σε ένα άλλο μικρό παιδάκι, που θα ψάχνει να προσδιορίσει τον εαυτό του μέσα από τα μάτια της.
Αν κάποιος το θεωρεί υπερβολικό όλο αυτό, ας προσπαθήσει να μπει στη θέση της Κατερίνας να νιώσει τη μοναξιά της, την απαξίωση που βιώνει, την απογοήτευση, τη ντροπή.. και ας νιώσει κι εκείνον το θυμό για όλα αυτά που της προκαλεί ο αγαπημένος μπαμπάς, αυτόν τον κρυφό, ένοχο θυμό, τον ανεπίτρεπτο σε ένα παιδί να αισθανθεί και πόσο μάλλον να εκφράσει. Αν δεν μπορεί κάποιος να μπει στη θέση της είναι πολύ πιθανό να έχει υπάρξει ο ίδιος κάποτε μια Κατερίνα σε μια παιδική χαρά και να έχει βάλει τα δυνατά του για να το ξεχάσει, να μην το ξαναζήσει ποτέ.
Ο φαύλος κύκλος δε θα σπάσει όσο δε θεωρούμε τα παιδιά μας ολόκληρους ανθρώπους και όσο δε συνειδητοποιούμε ότι η συμπεριφορά μας απέναντι τους είναι το σπουδαίο μάθημα ζωής για να γνωρίσουν τον εαυτό τους, να αγαπήσουν τους ανθρώπους και να διεκδικήσουν μια κοινωνία που η ελευθερία και ο σεβασμός θα είναι αυτονόητες αξίες.
Σύμβουλος ψυχικής υγείας – σύμβουλος γονέων
